“Jip en Janneke.” Burgemeester Vroom aarzelt geen seconde als hem wordt gevraagd naar zijn favoriete voorleesboek. “In Nederland zijn duizenden kinderboeken die leuk zijn om voor te lezen, maar de boeken van Jip en Janneke blijven het allerleukst. Elk verhaal is zorgvuldig opgebouwd en de taal die Annie M.G. Schmidt gebruikt, is zo knap.” Zijn lievelingsverhaal is dat waarin Jip tegen Janneke zegt: ‘dat kun jij niet, want jij bent een meisje’ en Janneke hem een knal voor zijn kop geeft. Daarop zegt de moeder van Janneke dat slaan niet hoort en dat ze in het vervolg tot 10 moet tellen. Janneke telt inderdaad tot 10 en geeft Jip dan opnieuw een klap. “Dat is zo herkenbaar voor kinderen. Of je nou een jongen of een meisje bent, als je hoort dat je iets niet kan, denk je als kind al snel ‘Oh nee? Dat zullen we nog wel eens zien!’”

Hele gemeenteraad doet mee aan de Nationale Voorleesdagen

Vroom is dol op voorlezen, vooral vanwege de interactie met kinderen. “Je kunt kinderen zeven keer hetzelfde verhaal voorlezen en toch reageren ze de zevende keer nog net zo enthousiast als de eerste keer.” Zijn eigen kinderen heeft hij voorgelezen totdat ze zichzelf daar te oud voor vonden. “Toen zij liever zelf een boek pakten, ben ik voorlezer geworden bij de VoorleesExpress in mijn toenmalige woonplaats Gouda. Helaas heb ik als burgemeester te weinig tijd om dat ook in Krimpen aan den IJssel te doen.” Verhalen vertellen blijft hij leuk vinden. Daarom doet hij altijd mee aan de Nationale Voorleesdagen en heeft hij eerst het College en inmiddels de hele gemeenteraad zover gekregen dat ze ook op basisscholen en bij peuterspeelzalen (online) gaan voorlezen. “Zodat we steeds meer met zijn allen uitstralen dat voorlezen belangrijk is. Want dat is het.”

Veel inwoners laagtaalvaardig

De gemeente Krimpen aan den IJssel, waarvan Vroom nu zes jaar burgemeester is, kent veel inwoners die laagtaalvaardig zijn. “Hoe dat precies komt, weten we eigenlijk niet. We weten wel dat het percentage mensen dat moeite heeft met lezen, schrijven of de omgang met computers in Krimpen circa 40% hoger ligt dan in de rest van Zuid-Holland.” Daarom besteedt de gemeente veel aandacht aan taal. Zo kunnen nieuwkomers gebruikmaken van taalcoaches, kan iedereen die aanklopt bij de sociale dienst extra taalondersteuning krijgen en kunnen kinderen met een taalachterstand terecht bij de VoorleesExpress van de Bibliotheek. De gemeente zelf heeft in haar computersoftware een speciale module ingebouwd die aangeeft of een tekst begrijpelijk genoeg is. “Als je bijvoorbeeld een brief tikt, kun je een scanner aanzetten die met je meekijkt of er niet te veel moeilijke woorden en te lange zinnen in staan. Zo houd je jezelf scherp, want moeilijk taalgebruik sluipt er snel in.”

Plezier in lezen staat voorop

Ook stimuleert de gemeente het leesplezier op (voor)scholen. “Vroeger mocht je alleen maar ‘echte’ boeken, met alleen maar letters, lezen of voorlezen. Gelukkig is dat nu niet meer zo. Prentenboeken zijn ook prima, en als je als kind liever de Donald Duck of een ander stripverhaal leest is dat ook goed. Het gaat immers allemaal via je ogen je hoofd in, of het nou letters zijn of getekende verhalen. Lezen prikkelt de verbeelding. Je leert jezelf te verplaatsen in andere werkelijkheden en je leert verhalen te verwerken en daarover na te denken. Wat je leest, maakt niet uit.” Ook bij hem thuis liggen de leesvoorkeuren anders. “De jongste verslindt zeven boeken per week en had op haar 16e al alle werken van Shakespeare gelezen, de oudste is meer van de graphic novels en manga boeken. Ik vind het allebei best. Het gaat erom dat je plezier in lezen hebt. Als kinderen gegrepen worden, blijven ze lezen.”

Stapel boeken mee van de bibliotheek

Vroom zelf houdt van geromantiseerde historische romans, zoals die van Hilary Mantel, James Clavell en James Mitchener. “Vroeger las ik veel, toen een hele tijd veel te weinig en nu heb ik mezelf aangeleerd om een paar keer per dag een boek te pakken en even wat te lezen.” Hij vindt het jammer dat de meeste volwassenen weinig lezen. “Ik snap wel dat Netflixen makkelijker is na een dag hard werken, maar lekker een boek lezen doet toch iets anders met je hersenen.” Daarom is hij ook zo blij met de Bibliotheek, waar je alles kunt vinden wat je leuk vindt. “Of je nu van romans, kookboeken of strips houdt, de Bibliotheek heeft het. Niet alleen papieren boeken, maar ook luisterboeken en e-books. Lid worden is voor kinderen bovendien gratis, dus je kunt stapels boeken lenen. Als je een boek niet leuk vindt, lees je het gewoon niet uit. En spreekt het boek je wel aan, dan vraag je de volgende keer om boeken die daarop lijken.”

Kinderen lezen ouderen voor

Het valt hem op dat luisterboeken zo populair zijn. En podcasts, “eigenlijk ook een soort luisterboeken”. Dat brengt Vroom op een idee. “Kennelijk vindt iedereen het wel gezellig om voorgelezen te worden. Daarom is het jammer dat het eigenlijk altijd volwassenen zijn die kinderen voorlezen. Zou het niet leuk zijn om het eens om te draaien? Dat kinderen ouderen voorlezen?” Hij ziet het helemaal voor zich. In een bovengemiddeld vergrijsde gemeente als de zijne is de potentiële doelgroep groot. “Je zou kinderen kunnen laten voorlezen op de lokale radio, via de omroep van het verzorgingshuis of bij de ouderensoos. Plekken genoeg. En talent ook. Ik ben wel eens bij de voorrondes van een voorleeswedstrijd geweest. Daar kreeg ik kippenvel van, zo goed. Voorlezen is zoveel meer dan een leuk verhaal vertellen. Het is ook een manier om iemand op nieuwe gedachten te brengen. Het oefent de verbeelding en brengt de creativiteit op gang.”

Martijn Vroom, (oud) burgemeester Krimpen aan den IJssel